مقبرهٔ شیخ صفی‌الدین اردبیلی

بقعهٔ شیخ صفی‌الدین اردبیلی ، مجموعهٔ شیخ صفی‌الدین اردبیلی

Shrine of Shaikh Safi، Sheikh Safi-ed Din Ardebili Ensemble

۱۳۳۴ میلادی - ۱۳۹۷ میلادی

۶۴

صدرالدین موسی (فرزند شیخ صفی) ـ بانی گنبدخانه
(احتمالاً) شیخ صفی ـ بانی حرم‌خانه
(احتمالاً) سیدصدرالدین ـ بانی حرم‌خانه و چله‌خانه و قندیل‌خانه
شاه اسماعیل صفوی ـ‌ بانی ایوان جنوب غربی صحن (معروف به دارالحدیث)
شاه طهماسب اول صفوی ـ بانی جنت‌سرا
(احتمالاً) شاه‌اسماعیل ـ بانی گنبدخانه‌ی شاه‌اسماعیل
محمدتقی‌خان معزالملک ـ بانی مرمت مجموعهٔ بناهای بقعه (ابتدای قرن چهاردهم)
عوض بن محمد ـ معمار گنبد شیخ صفی
ابراهیم استاد بنای تبریزی ـ مرمت بقعه (دورهٔ ناصری)
معمارباشی صادق بیک ـ نظارت بر مرمت بقعه (دورهٔ ناصری)
حسین معارفی(از استادان معمار اصفهانی) ـ ناظر مرمت (دورهٔ پهلوی)
استاد ابراهیم {...} تراش تبریزی‌ ـ از عاملان بنا
یوسف‌شاه بن ملک صفیمای ـ سازنده‌ی کتیبه‌ی کاشی سردر عالیقاپو
نصرالله رفائیل ـ مرمتگر کاشی‌کاری‌ها و کتیبه‌ها (دورهٔ معاصر)
رزاق کاشی‌تراش اصفهانی ـ مرمتگر کاشی‌کاری‌ها و کتیبه‌ها (دورهٔ معاصر)
حسین کاشی‌تراش ـ مرمتگر کاشی‌کاری‌ها و کتیبه‌ها (دورهٔ معاصر)
استاد مقصود علی ـ سازندهٔ مرقد شاه‌اسماعیل
عثمان بن احمد ـ‌ سازندهٔ یکی از صندوق‌های حرم‌خانه
امیرخان ارده‌بیلی ـ از عاملان بنا
محمدحسن ـ (احتمالاً) سازندهٔ چارچوب در قندیل‌خانه
محمدحسین زرگر ـ مرمتگر در قندیل‌خانه
علی بن صوفی نجار الباسانی ـ سازندهٔ در منبت‌کاری‌شده‌ی مجموعه
میراسدالله بن آقامیرقوام‌الدین روضه‌خان ـ‌ خطاط کتیبه‌ها
محمداسماعیل افشار ـ خطاط کتیبه‌ها
این ابوطالب محمدطاهر (متخلص به عامل‌الدین) ـ‌ خطاط کتیبه‌ها
اسماعیلی ـ خطاط کتیبه‌ها
حسن ـ خطاط کتیبهٔ فرمان شاه‌طهماسب منصوب بر دیوار شرقی صحن
اسماعیل نقاش اردبیلی ـ خطاط کتیبهٔ سردر عالیقاپو
همایون (شاهنشاه گورکانی) ـ‌ بانی صندوق‌های نفیس مقابر شیخ‌صفی و شاه‌اسماعیل
صدرالممالک (معروف به نصرت‌علی شاه) ـ بانی دیوار‌سازی صحن بزرگ ( اوایل دورهٔ قاجاریان)

عناصر اولیهٔ معماری این مجموعه همچون گنبدخانهٔ شیخ‌صفی (گنبد الله‌الله)، حرم‌خانه، شاه‌نشین قندیل‌خانه و بنای چله‌خانه متعلق به قرن هشتم و نهم ه.ق است. با شروع حکومت صفویان بناهای دیگری به عناصر موجود اضافه‌شد؛ در دورهٔ شاه‌طهماسب یکم فضاهای منفرد موجود با احداث حیاطی وسیع به صورت مجموعه‌ای منسجم درآمد که در دورهٔ صفویان بسیار پررونق بوده و بناهای دیگری نیز به آن اضافه‌ شد.